Czy strona lub świadek muszą zeznawać w sprawach podatkowych, a ich pełnomocnicy mogą uczestniczyć w tych przesłuchaniach?

Na naszym kanale na serwisie YouTube znajduje się film na ten temat:

https://www.youtube.com/@taxologika

Wstęp

Dzisiejszy artykuł zainspirowany został ostatnimi wydarzeniami związanymi z głośnym śledztwem w sprawie tak zwanych „Dwóch Wież”. Śledztwo to dotyczy nie tylko ogromnych pieniędzy, ale i wielkiej polityki. W tej sprawie pani prokurator nie zgodziła się na udział pełnomocnika świadka w jego przesłuchaniu.

Z tego artykułu dowiecie się natomiast, czy w sprawach podatkowych, czyli w toku kontroli celno-skarbowej, kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego, strona lub świadek muszą stawić się na przesłuchanie i składać zeznania, a także o możliwości uczestnictwa ich pełnomocników w tych przesłuchaniach.

Przesłuchanie strony

Podatnik w toku kontroli lub postępowania może zostać wezwany na przesłuchanie w charakterze strony. Przepisy Ordynacji podatkowej przewidują jednak, że organ podatkowy lub celno-skarbowy może przesłuchać stronę tylko po wyrażeniu przez nią zgody. Podatnik nie musi zatem w ogóle stawić się na takie przesłuchanie i nie poniesie z tego tytułu żadnych konsekwencji. A jeżeli się już stawi na przesłuchanie i nie odmówi składania zeznań, to ma prawo przyjść z pełnomocnikiem, którym może być każda osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Nasza Kancelaria zawsze jednak zaleca, aby był to doradca podatkowy, a nie na przykład ktoś z rodziny.

Przesłuchanie świadka

W przesłuchaniu świadka może uczestniczyć zarówno strona, jak i pełnomocnik strony, a urzędnik skarbowy nie może w żaden sposób ograniczyć tego prawa. A jeśli chodzi o świadków, to również najbliższa rodzina strony może odmówić zeznań w charakterze świadka. Dotyczy to małżonka, rodziców, teściów, dziadków oraz dzieci, wnuków, a także rodzeństwa strony. Odmówić zeznań w charakterze świadka mogą również osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Co więcej, prawo odmowy trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

Ponadto, świadkami nie mogą być osoby niezdolne do postrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń. Także osoby obowiązane do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych nie mogą zeznawać w tym zakresie, jeżeli nie zostały zwolnione od obowiązku zachowania tajemnicy. Również duchowni prawnie uznanych wyznań nie mogą być przesłuchiwani w charakterze świadka co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi. Pozostali świadkowie muszą niestety stawić się na przesłuchanie i złożyć zeznania, pod groźbą ukarania karą porządkową.

A czy w sprawach podatkowych świadek może stawić się na przesłuchanie wraz ze swoim pełnomocnikiem? Niestety, nie może.

A czy można to jakoś "obejść", aby na przykład w przesłuchaniu świadka mógł jednak uczestniczyć jego adwokat? W naszej Kancelarii mamy na to sposób. Wystarczy, że strona udzieli temu adwokatowi pełnomocnictwa szczególnego do uczestniczenia w przesłuchaniu świadka. I problem rozwiązany. Oczywiście, strona musi dobrze przemyśleć takie rozwiązanie, z uwagi na możliwy do wystąpienia konflikt interesów. Tak ustanowiony pełnomocnik nie będzie bowiem działał na korzyść podatnika, a na korzyść przesłuchiwanego świadka.

Czy trzeba odpowiadać na każde pytanie

Wszyscy przesłuchiwani mogą odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić ich lub członków ich rodziny, którzy zostali wymienieni wcześniej, na odpowiedzialność karną, karną skarbową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania ustawowo chronionej tajemnicy zawodowej.

Podsumowanie

Jak widać, prawa i obowiązki odnośnie składania zeznań zależą od charakteru w jakim występuje dana osoba w sprawach podatkowych. Strona ma więcej praw, a wynika to z faktu, że to wobec niej toczy się kontrola/postępowanie.

Pamiętajmy jednak, że rozliczając się z podatków zgodnie z przepisami ograniczamy ryzyko bycia wezwanym na przesłuchanie. Ale jeżeli już otrzymamy takie wezwanie, porozmawiajmy najpierw z doradcą podatkowym, aby zdobyć przewagę nad urzędem skarbowym.

Autor: Dariusz Kujawski, doradca podatkowy (nr wpisu 13010)

Wiceprezes Zarządu Kancelarii Podatkowo-Księgowej Taxologika

Data artykułu: 27.03.2025r.