EN

01 marca 2022

Darowizny na cele charytatywne a podatki.

Informacje z tego artykułu można znaleźć również w naszym filmie na Youtube: https://youtu.be/kYnzYGxD31U.

W tym trudnym czasie napaści Rosji na Ukrainę Polacy realizują różnego rodzaju pomoc i wsparcie dla obywateli i uchodźców z tego objętego wojną kraju. Na forach internetowych pojawiły się pytania z jednej strony jak można wspomóc naszych sąsiadów, a z drugiej czy np. darowizny rzeczowe czy pieniężne można odpisać w jakiś sposób od podatków. Wielu się oburza na te pytania, ale należy pamiętać, że przedsiębiorca zawsze będzie przedsiębiorcą i te pytania w mojej ocenie wcale nie są niedorzeczne, a wręcz naturalne. Wiadomym jest, że kto pyta nie błądzi, a na pewno nikt z nas nie będzie uzależniał przekazania darowizny od tego czy prawo podatkowe pozwoli mu z tego tytułu odnieść jakąkolwiek korzyść.

W niniejszym artykule nie chcę wchodzić w szczegóły prawa cywilnego i formy czynności prawnej darowizny. Pomóc można w najprostszy sposób, czyli wpłacić pieniądze albo można też przekazać darowiznę rzeczową – np. żywność, ubrania, lekarstwa, środki opatrunkowe itp.

Co mówi na temat darowizn na cele charytatywne ustawa o podatku od towarów i usług?

Art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT stanowi, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2) wszelkie inne darowizny

- jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Ten przepis związany jest generalnie z zasadą neutralności podatku VAT. Jeżeli prowadząc firmę jako podatnik podatku od towarów i usług zakupujemy towary, od których przysługiwało nam prawo odliczenia podatku naliczonego i z tego prawa skorzystaliśmy, a następnie przekazujemy te towary w formie darowizny, chociażby w szczytnym celu, to takie przekazanie jest co do zasady opodatkowane VAT jako dostawa towarów. Wydaje się to proste: odliczyliśmy VAT, przekazujemy te towary w darowiźnie, musimy „zapłacić - oddać” VAT.

Od wyżej wymienionej zasady są wyjątki. Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku od towarów i usług zwalnia się od podatku dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2 pkt 2, której przedmiotem są produkty spożywcze, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, jeżeli są one przekazywane na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację.

Oczywiście, jeżeli podatnik VAT przy zakupie tychże towarów wiedział, że przeznaczy je na cele charytatywne – np. przekaże je na pomoc uchodźcom z Ukrainy – i nie odliczy podatku VAT od tych nabyć to wówczas nie ma on obowiązku opodatkowania podatkiem od towarów i usług darowizn tych rzeczy.

Podobnie jest w sytuacji przekazania darowizny pieniężnej – nie rodzi ona obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług.

Aktualizacja artykułu z dnia 07.03.2022r.

Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 3 marca 2022r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych wprowadzono do dnia 30.06.2022r. obniżoną stawkę VAT - 0% dla nieodpłatny dostaw towarów i nieodpłatnego świadczenia usług - jeżeli te towary i usługi przeznaczone są na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy.

Obniżoną stawkę podatku 0 % stosuje się wyłącznie do dostaw towarów lub świadczenia usług dokonywanych na rzecz:

1) Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych;

2) podmiotów leczniczych w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej;

3) jednostek samorządu terytorialnego.

Powyższe oznacza, że pomoc bezpośrednia poszkodowanym wojną Ukraińcom czy innym podmiotom niż wyżej wymienionym nie korzysta z obniżonej stawki VAT.

Tu należy wskazać, że zastosowanie stawki 0% powoduje, że mamy do czynienia ze sprzedażą opodatkowaną. Zatem przy zakupach związanych z tą sprzedażą przysługuje podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT.

Darowizny na cele charytatywne a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych (PIT i CIT)

Tu zwłaszcza zasadne jest pytanie czy przekazując darowiznę pieniężną czy rzeczową możemy zaliczyć ten wydatek w kosztach firmowych?

Otóż odpowiedź brzmi: nie – z małymi wyjątkami.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uważa się za koszt uzyskania przychodów darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju, z tym że kosztem uzyskania przychodów są koszty wytworzenia lub cena nabycia produktów spożywczych, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku od towarów i usług, przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego, z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.

Zatem co do zasady darowizny czy to gotówkowe czy rzeczowe poniesione przez podatnika nie mogą być ujęte w kosztach podatkowych za wyjątkiem nabytych lub wytworzonych ww. produktów spożywczych, które zostaną przekazane w darowiźnie organizacjom pożytku publicznego na cele charytatywne wymienione w ustawie.

Podobnie brzmi art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z tym, że dodatkowo kosztem uzyskania przychodów są również wpłaty na rzecz Polskiej Organizacji Turystycznej.

Prawo do obniżenia podstawy opodatkowania w PIT i CIT

Przepisy ustaw o podatku dochodowym, zarówno od osób fizycznych jak i prawnych, przy obliczeniu podstawy opodatkowania pozwalają odliczyć od dochodu darowizny przekazane na cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego, organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te cele.

W art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2020, poz.1057 z późn. zm.) określono sferę zadań publicznych, która określa m.in. zadania w zakresie:

- pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób;

- działalności charytatywnej

- ratownictwa i ochrony ludności;

- czy pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą.

Z kolei art. 3 ustawy określono przesłanki działalności pożytku publicznego oraz organizacje pozarządowe.

Organizacjami pozarządowymi są:

1) niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi,

2) niedziałające w celu osiągnięcia zysku

- osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia.

Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez:

1) osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego;

2) stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego;

3) spółdzielnie socjalne;

4) spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. z 2019 r. poz. 1468, 1495 i 2251), które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.

Zatem przekazanie darowizny rzeczowej oraz pieniężnej ww. organizacjom na cele wskazane w ustawie, w tym na pomoc ofiarom wojny na Ukrainie pozwala myśleć o możliwości obniżenia podstawy opodatkowania podatnikom podatku PIT i CIT. I nie ma tu znaczenia czy jesteś przedsiębiorcą czy osobą fizyczną nie prowadzącą działalności gospodarczej. Jeżeli jesteś podatnikiem - możesz skorzystać z odliczenia.

Niestety z powyższych przepisów wynika, że przekazując darowiznę bezpośrednio ukraińskim organizacjom pożytku publicznego nie skorzystamy z dobrodziejstwa odliczenia podatkowego. Wynika to z tego, że Ukraina nie należy do UE i Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Nie ma także znaczenia czy organizacja jest wpisana na listę Organizacji Pożytku Publicznego uprawnionych do otrzymania 1% podatku (o czym wspomnę dalej).

Należy pamiętać, że odliczeniu nie podlegają darowizny poniesione na rzecz:

1) osób fizycznych;

2) osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, lub handlu tymi wyrobami.

Ile można odliczyć?

Jeżeli chodzi o podatników PIT to łączna kwota odliczeń z ww. tytułów nie może przekroczyć w roku podatkowym kwoty stanowiącej 6% dochodu. Natomiast podatnicy podatku CIT mogą odliczyć darowizny łącznie do wysokości nieprzekraczającej 10% dochodu w danym roku podatkowym.

Podatnicy korzystający z odliczenia darowizn są obowiązani wykazać w rocznym zeznaniu kwotę przekazanej darowizny, kwotę dokonanego odliczenia oraz dane pozwalające na identyfikację obdarowanego.

Przekazanie 1% podatku

Nadal będzie można przekazać w zeznaniu rocznym 1% podatku na rzecz organizacji będących w wykazie organizacji pożytku publicznego uprawnionych do otrzymania 1% podatku dochodowego od osób fizycznych za dany rok podatkowy. Jest to kolejna forma wsparcia, którą „bezkosztowo” może wykorzystać każdy podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych, któremu w zeznaniu rocznym wychodzi jakikolwiek podatek.

Podsumowując, należy podkreślić, że prawo podatkowe w pewien sposób zachęca do dobroczynności i daje pewne benefity tym, którzy oddają część swoich dochodów na wsparcie celów charytatywnych. I to nie tylko w tym trudnym czasie dla Ukrainy i nie tylko na te cele. Myślę, że teraz ważne jest aby wspierać naszego sąsiada, ale równie ważne jest wsparcie krajowych organizacji charytatywnych, również w czasie pokoju czy oddanie chociażby 1% podatku. Kancelaria Taxologika rozliczając zeznania roczne Klientów zawsze ustala z nimi na jaką organizację OPP przeznaczyć 1% z podatku, do czego zachęcamy wszystkich.

Paweł Wojnowski

Doradca podatkowy nr wpisu 13118

Kancelaria Podatkowo-Księgowa Taxologika

XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

KRS: 0000739756

Kapitał zakładowy: 20 000 zł - w pełni opłacony

ING Bank Śląski S.A.:

PL 82 1050 1559 1000 0090 8040 0121

e-mail: biuro@taxologika.pl

tel. 503 05 04 05, tel. 502 209 208

Taxologika sp. z o.o.

Spółka doradztwa podatkowego

ul. Teofila Firlika 19 lok. 112

71-637 Szczecin

Godziny otwarcia : pon - pt : 8:30 - 16:30

NIP: 955-247-16-47

REGON: 380647394

Znajdź nas w mediach społecznościowych: